Αιμίλιε Λιάτσε, μ' ακούς;

Η πιο γνωστή περίπτωση της λογοκρισίας είναι ο Σωκράτης όπου καταδικάστηκε να πιει κώνειο για «παρακίνηση των νέων σε νέες ιδέες»
Πολιτική Λογοκρισία

Μια εικόνα, χίλιες λέξεις. Χωρίς λόγια.
Από δεξιά: Παναγιώταρος.

Σε αυταρχικά καθεστώτα η πολιτική λογοκρισία εμποδίζει στα άτομα, σε οργανώσεις, σε κόμματα και σε μέσα ενημέρωσης, τη διάδοση πληροφοριών και την διατύπωση απόψεων αντίθετων με τις απόψεις της εκτελεστικής εξουσίας. 
Η λογοκρισία πραγματοποιείται μέσω της απαγόρευσης που αγγίζει ορισμένα θέματα ή μέσω προληπτικού ελέγχου ενός αποκαλυπτικού περιεχομένου για κάποιο γεγονός από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Λογοκρισία. Ο Αιμίλιος σε ρετρό έκδοση.

Η ιστορία της λογοκρισίας μπορεί να αναχθεί στην αρχαία ελληνική εποχή. Σχεδόν κάθε κοινότητα είχε τα ταμπού της, που δεν ταίριαζαν ή δεν είχαν τη δυνατότητα να μιλήσουν ή να γράψουν. Αυτό περιλαμβάνει θέματα όπως την ομιλία, τα ρούχα, τη σεξουαλικότητα, τις πολιτικές  ή και θρησκευτικές απόψεις. Η πρώτη σημαντική ιστορική προσωπικότητα, που υπέστη τη λογοκρισία στην ελευθερία της έκφρασης ήταν ο Σωκράτης, ο οποίος επέλεξε να πεθάνει παρά να δεχθεί τις διδασκαλίες των λογοκριτών του. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ελευθερία του λόγου δεν είναι μόνο ένας από τους πυλώνες της δημοκρατίας, αλλά η ζωτική απαίτηση μιας κοινότητας. Παρά το γεγονός ότι η δημοκρατική Ελληνική Δημοκρατία δεν ταιριάζει σε αυτό το είδος του περιορισμού της ελευθερίας του λόγου, έχουμε στις μέρες μας: την ποινικοποίηση του μπλόγκερ Παστίτσιου, καθώς επίσης στη ΝΕΤ (κρατική συνδρομητική τηλεόραση) τη δίωξη για την ελευθερία του λόγου των Μαριλένα Κατσίμη - Κώστα Αρβανίτη αλλά και τη φίμωση θεατρικών παραστάσεων. Αυτό που μένει να δούμε στο εξής είναι βιβλία να καίγονται, επειδή δεν πληρούν τις ορέξεις της τρόικας και των εδώ παρατρεχάμενων της.

Η Λίστα Λαγκάρντ. Πλάκα κάνω.
Ο Κατάλογος των απαγορευμένων βιβλίων
από την ιερά εξέταση

Οι Ρωμαίοι αριστοκράτες απολάμβαναν πλήρη ελευθερία του λόγου, ενώ οι απλοί άνθρωποι, που στην πλειοψηφία τους ήταν δούλοι, υπόκεινταν σκληρές τιμωρίες ή και θάνατο αν δεν έφεραν το αναμενόμενο από τους αφέντες τους αποτέλεσμα. Αλλά η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αναγκάστηκε να προσαρμοστεί στη θεωρία της ελευθερίας της έκφρασης, δεδομένου ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι διαφορετικών εθνικοτήτων και θρησκειών ζούσαν στην επικράτεια της. Με την πάροδο του χρόνου οι αυτοκράτορες απαιτούσαν απλώς ο λαός να σέβεται την κυριαρχία τους και αυτοί να προσφέρουν θρησκευτική ελευθερία. Ουσιαστικά θέλαν να μην θιγεί η εξουσία τους. Το 313 μ.Χ. ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος υιοθέτησε επίσημα τον Χριστιανισμό και είκοσι χρόνια αργότερα εισήγαγε τη λογοκρισία του, με θρησκευτικούς όρους. Το 496 μ.Χ. ο Πάπας Γελάσιος εξέδωσε τον πρώτο κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων. Το 1231 ο IX. Πάπας Γρηγόριος εισήγαγε την Ιερά Εξέταση, η οποία διήρκεσε σχεδόν 500 χρόνια και παρέμεινε ως το πιο ισχυρό μέσο θρησκευτικής λογοκρισίας.
Το 15ο αιώνα, η εφεύρεση της τυπογραφίας έδωσε τη δυνατότητα στους πολίτες να εκφράζονται ελεύθερα. Οι τυπογράφοι έπρεπε να δώσουν το χειρόγραφο στην επίσημη επιτροπή λογοκρισίας και μόνο τότε θα μπορούσαν να το εκτυπώσουν.
Η Ρωμαϊκή Ιερά Εξέταση είχε την επίσημη λίστα των απαγορευμένων βιβλίων του IV Παύλου (1555 - 59), που εκδόθηκε κατά τη διάρκεια του 1559. Στη συνέχεια, ο Αγ. Πίος το 1571 κατάρτισε το δείκτη των απαγορευμένων βιβλίων.
Το 1948 έγινε η ανατύπωση του καταλόγου των απαγορευμένων βιβλίων της Ιεράς Εξέτασης. Ο κατάλογος των απαγορευμένων βιβλίων περιέχει 4.000 τίτλους, που λογοκρίνονται για μια σειρά από λόγους: αίρεση, ανηθικότητα, σεξουαλική ασυδοσία, πολιτική ανακρίβεια. Γνωστοί συγγραφείς μπορούν να βρεθούν στον κατάλογο, όπως οι Τζόζεφ Άντισον
Φράνσις Μπέικον
Ονορέ ντε Μπαλζάκ
Τζορτ Μπέρκελεϊ
Τζιορντάνο Μπρούνο
Τζιάκομο Καζανόβα
Νικόλαος Κοπέρνικος
Ντάνιελ Ντεφόε
Ρενέ Ντεκάρτ
Ντενί Ντιντερό
Αλέξανδρος Δουμάς (πατέρας)
Αλέξανδρος Δουμάς (νεώτερος)
Ντεζιντέριους Έρασμος
Γκυστάβ Φλωμπέρ
Ανατόλ Φρανς
Γαλιλαίος Γαλιλέι
Έντουαρντ Γκίμπον
Αντρέ Ζιντ
Βιντσέντσο Τζιομπέρτι
Τόμας Χομπς
Βίκτωρ Ουγκό
Ντέιβιντ Χιουμ
Ιμμάνουελ Καντ
Νίκος Καζαντζάκης
Hughes Felicité Robert de Lamennais
Τζον Λοκ
Νικολό Μακιαβέλι
Μωρίς Μέτερλινκ
Νικολά Μαλμπράνς
Καρλ Μαρξ
Τζον Μίλτον
Μπλεζ Πασκάλ
Φρανσουά Ραμπελέ
Σάμιουελ Ρίτσαρνσον
Ζαν Ζακ Ρουσώ
Γεωργία Σάνδη

Οι πρωτόπλαστοι και η λογοκρισία
της ιεράς εξέτασης. ΜΕΤΑ - ΠΡΙΝ, από
πάνω διακρίνεται ο χρυσαυγίτης Γαϊτάνος.

Ζαν-Πολ Σαρτρ
Μπαρούχ Σπινόζα
Λόρενς Στερν
Εμάνουελ Σβέντενμποργκ
Τζόναθαν Σουίφτ
Τέοντορ Χέντρικ φαν ντερ Φέλντε
Βολταίρος
Εμίλ Ζολά
Gerard Walschap
Μαριλένα Κατσίμη
Κώστας Αρβανίτης
Κώστας Βαξεβάνης
Πάτερ Παστίτσιος
Το 18ο αιώνα, ο κόσμος έχει κατακτήσει μεγάλες αλλαγές, έχει προβεί σε επαναστάσεις και προχωρήσει σε διάφορες μορφές κινημάτων χειραφέτησης. Σ’ αυτά τα κινήματα χειραφέτησης του 18ου αιώνα είναι σαφώς αισθητή η ελευθερία της έκφρασης, καθώς και η χαλάρωση της θρησκευτικής καταπίεσης. Η Ευρώπη για πρώτη φορά στις αστικές επαναστάσεις (η "Μεγάλη" Γαλλική Επανάσταση και ο Αγγλικός εμφύλιος πόλεμος) καταργεί τη λογοκρισία και καθιερώνει την πλήρη ελευθερία του λόγου και την ελευθερία του Τύπου.
Το 20ο αιώνα στις πολιτισμένες χώρες είναι όλο και πιο σαφές ότι οι πολιτικές απόψεις του λαού και οι πεποιθήσεις του είναι εντελώς ελεύθερες να εκφράζονται, δίνοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης του πολιτισμού και ανάδειξης της προσωπικότητας του ατόμου.

Γιώργος Γκέκας μαθητής