Το 1876 ο Φρίντριχ Ένγκελς παρουσίασε το δοκίμιό του «Ο Ρόλος της Εργασίας στην Εξανθρώπιση του Πιθήκου.» Εξηγεί πώς η εργασία συναντά την ιστορική αποστολή της δημιουργίας του ανθρώπου, πως αποχτά τα νέα ποιοτικά στοιχεία από το προηγούμενο είδος. Δηλαδή, η εργασία λειτουργεί σαν μια δημιουργική δραστηριότητα που αρχίζει να μετατρέπει τη φύση και ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία. Ποτέ μέχρι τότε - δυόμισι εκατομμύρια χρόνια πριν - η αρχαιολογική επιστήμη δεν είχε ανακαλύψει ένα ζώο - το οποίο συνειδητά και παραγωγικά είχε τροποποιήσει το περιβάλλον του. Η δραστηριότητα των μελισσών, των μυρμηγκιών, ή των καστόρων, παρ’ ότι είναι θαυμαστή, δεν μπορεί φυσικά να θεωρηθεί μια αυστηρά βιομηχανική δράση.
Όλα αυτά τα είδη επαναλαμβάνονται εδώ και αμνημόνευτα χρόνια λόγω των γονιδίων τους, δεν εφευρίσκουν κάτι νέο, δεν είναι σε «ανάπτυξη» και ποτέ, ούτε σε ένα εκατομμύριο χρόνια, δεν εξέλιξαν τον τρόπο ζωής τους (οι φωλιές ή οι κυψέλες τους είναι πάντα οι ίδιες). Ήταν τότε που οι πρόγονοί μας κατέβηκαν από τα δέντρα και άρχισαν να χαράζουν την πρώτη πέτρα, η στιγμή που μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει «έργο» στην ανθρώπινη αίσθηση, μια δημιουργική δραστηριότητα, μια πρακτική που μετατρέπει το φυσικό κόσμο και ταυτόχρονα μετατρέπει τον ίδιο τον άνθρωπο. Από την έναρξη της πρώτης δημιουργικής δραστηριότητας από τον άνθρωπο, το Homo habilis - στην Αφρική, έως αυτόν που βρίσκεται τώρα στην βόρεια Τανζανία, η εξέλιξη ήταν συνεχής και ολοένα επιταχύνονται οι ταχύτητες. Κάτω από αυτό το πρίσμα, λοιπόν, ο ρόλος της εργασίας - όπως ισχυρίστηκε ο Ένγκελς - ήταν θεμελιώδης: το παράδειγμα ήταν που «δημιούργησε» τον άνθρωπο. Πήγαμε από τους πιθήκους στον άνθρωπο εργάτη ...
Στην ίδια λογική είπε ο Χέγκελ: «Η δουλειά είναι η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.» Χάρη στην εργασία οι άνθρωποι έπαψαν να είναι μαϊμούδες, εκπολιτίζονται, αφήνουν πίσω τον κόσμο των ζώων και δημιουργούν ένα χώρο συμβολικό: ξεπερνούν το ένστικτο που αντικαθίσταται από τον πολιτισμό.
Η ιστορία του ανθρώπου, με λίγα λόγια, είναι η ιστορία για το πώς οργανώθηκε η δημιουργική εκδήλωσή του, η εργασία, καθώς και το πόσο σημαντική για τον καθορισμό της πολιτισμικής πορείας του είναι αυτή. Δεδομένου ότι το είδος μας μπορεί να παράγει περισσότερα από ό, τι χρειάζεται για να επιβιώσει, άρχισαν τα προβλήματα. Ο ισχυρότερος; Ο πιο έξυπνος; Ο πιο ξεδιάντροπος; Δεν έχει σημασία. Κάποιος ιδιοποιήθηκε το πλεόνασμα αυτό και έτσι αναδείχθηκαν για πρώτη φορά οι κοινωνικές ταξικές διαφορές. Και έτσι βρισκόμαστε εδώ και αρκετές χιλιετίες, σπασμωδικά, ανάμεσα στους αγώνες μέχρι θανάτου μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων, ανάμεσα στον πόλεμο και τη βία («η βία είναι η μαμή της ιστορίας», είπε ο Μαρξ).
Αυτοί που παρέμειναν ως ιδιοκτήτες σε αυτή την ταξική πάλη είναι οι αφέντες, η ιερατική κάστα, οι φεουδάρχες, ή πιο πρόσφατα η βιομηχανική αστική τάξη, οι μέτοχοι, οι τραπεζίτες και οι βιομήχανοι. Δεν μοιράζονται ούτε ένα εκατοστό των προνομίων τους. Από την άλλη πλευρά, η μεγάλη πλειοψηφία που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, οι πραγματικοί παραγωγοί του κοινωνικού πλούτου, οι πραγματικοί εργαζόμενοι, οι δούλοι, οι φτωχοί αγρότες, οι εργάτες των εργοστασίων, οι εργαζόμενοι της κάθε κλάδου (συμπεριλαμβανομένων των πνευματικών εργαζομένων), κλπ. Αυτοί καρπώνονται ελάχιστα οφέλη και απολαμβάνουν κατά το πέρασμα των αιώνων πενιχρές βελτιώσεις στη ζωή τους που επιτυγχάνονται μόνο μέσα από έναν ακούραστο αγώνα εναντίον των καταπιεστών τους. Αυτή είναι η δυναμική της κοινωνικής ζωής.
Εάν η εργασία είναι η ουσία της ύπαρξής μας, όπως έχουν τα πράγματα, τουλάχιστον μπορεί να πει κανείς είναι ότι είναι ευχάριστη για την τεράστια πλειοψηφία των εργαζομένων. Η εργασία όμως συνεχίζεται και ο πλούτος που παράγεται αξιοποιείται από κάποιον, που είναι αποξενωμένος από την παραγωγική διαδικασία, είναι επιβάρυνση για τους πολλούς, είναι παράσιτο του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου.
Αυτή είναι η ιστορία των εργαζομένων μέσα από αυτές τις 12 χιλιάδες χρόνια, από τότε που ξεκίνησε το νήμα της ιστορίας: αυτοί που πραγματικά παράγουν, αυτοί που είναι οι δημιουργοί του πλούτου της κοινωνίας είναι αυτοί που αποκλείονται από την αξιοποίησή του. Φαίνεται απίστευτο ότι μια μικρή μειοψηφία είναι εκείνοι που καρπώνονται τα προϊόντα της εργασίας των τεράστιων πλειοψηφιών, αλλά αυτή είναι η ιστορία μας μέχρι τώρα.
Μέχρι στιγμής φαίνεται να υπάρχει αρκετή σιγουριά από τους εκμεταλλευτές για τη ρήση «η εργασία σε κάνει ελεύθερο», που οι διεστραμμένοι ναζί εγκατέστησαν στην είσοδο του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς, όπου χιλιάδες Εβραίοι και όχι μόνο αναγκάστηκαν να εργάζονται ως σκλάβοι μέχρι την εκτέλεσή τους. Σε αυτές τις συνθήκες της ταξικής κοινωνίας, αυτό που μας ελευθερώνει είναι η εργασία;
Ο σύγχρονος κόσμος βασίζεται στην καπιταλιστική βιομηχανία για πάνω από δύο αιώνες, έχουν επιτευχθεί σημαντικές βελτιώσεις στο βιοτικό επίπεδο. Η επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση και η πρακτική πρόοδός που έχει συσταθεί δεν αφήνουν καμία αμφιβολία. Ενώ είναι αλήθεια ότι στην αυγή της σύγχρονης βιομηχανίας οι συνθήκες εργασίας ήταν τρομερές, είναι εξίσου αλήθεια ότι ο καπιταλισμός, επίσης, αντιμετώπισε από νωρίς μια μάζα εργαζομένων που οργανώθηκαν για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους και να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές περιβάλλον, τόσο όσο αφορά τις συνθήκες εργασίας, όσο και την καθημερινή ζωή. Οι εργαζόμενοι απασχολούνται σαν σκλάβοι, αλλά δεν υπάρχουν μαστίγια.
Μέχρι τα μέσα του δεκάτου ενάτου αιώνα εξασφάλισε τη σύσταση συνδικάτων, επιτυγχάνοντας μια σειρά από κατακτήσεις που σήμερα, εδώ και δεκαετίες, είναι η κληρονομιά της εξέλιξης του πολιτισμού όλων των λαών. Το οκτάωρο, ο κατώτατος μισθός, άδειες μετ 'αποδοχών, η σύνταξη, η ασφάλιση υγείας, η ασφάλιση ανεργίας, το δικαίωμα της απεργίας.
Τόσο μεγάλο μέρος έτσι ώστε από το 1948 - και όχι από μια εμπρηστική ομιλία της Κομμουνιστικής Διεθνούς ή από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, που στη Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρεται «Ο καθένας έχει το δικαίωμα στην εργασία, στην ελεύθερη επιλογή εργασίας, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να προστατεύεται από την ανεργία. Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα δίκαιης και ικανοποιητικής αμοιβής, που να εξασφαλίζει σε αυτόν συνθήκες ζωής άξιες στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ο καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση και την αναψυχή, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές.» Δηλαδή, τα εργασιακά δικαιώματα κατοχυρώνονται πλήρως και ενυπάρχουν στην κοινωνική ζωή.
Τα αιωνόβια δικαιώματα αυτά μπορούν να ληφθούν ως σημεία καμπής στην ανθρώπινη πρόοδο, όπως καμία από τις εφευρέσεις του σύγχρονου κόσμου: το αεροπλάνο, την τηλεόραση ή τον υπολογιστή. Με τον τρόπο που αυτές οι κοινωνικές εξελίξεις δεν ήταν μόνο κληρονομιά του υπαρκτού σοσιαλισμού αλλά επιβλήθηκαν ως βελτιώσεις σε όλη την ανθρωπότητα. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν τα τελευταία χρόνια. Άλλαξαν πάρα πολύ δραστικά. Και άλλαξε υπέρ της μικρής μειοψηφίας που κυβερνά τον κόσμο πληγώνοντας το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του κόσμου, το ευρύ φάσμα των εργαζομένων.
Με την πτώση του σοβιετικού μπλοκ στα τέλη του εικοστού αιώνα, το μεγάλο κεφάλαιο ήταν θριαμβευτής. Πραγματικά δεν ήταν το τέλος της ιστορίας και το τέλος των ιδεολογιών: οι δυνάμεις του κεφαλαίου έχουν κυριαρχήσει έναντι των εργαζομένων. Κέρδισαν, και από αυτή τη νίκη άρχισαν να θεσπίζουν νέους κανόνες. Κανόνες που σημαίνουν ένα τεράστιο πλήγμα στην κοινωνική πρόοδο που αναφέραμε.
Οι νικητές των ιστορικών και των διαρθρωτικών ταξικών αγώνων δεν έχουν εξαφανιστεί, αλλά δεν είναι της μόδας να μιλάμε γι 'αυτούς, όπως λένε, παρ’όλο που απαιτείται σήμερα περισσότερο από ποτέ να αναδείξουμε τις προϋποθέσεις, οι οποίες αναφέρονται στην αύξηση της εκμετάλλευσης, στην απώλεια των παγκόσμιων εργασιακών κατακτήσεων. Με άλλα λόγια, στα τέλη του εικοστού και τις αρχές του εικοστού πρώτου ήταν σαν να ζούμε στο δέκατο ένατο. Η πιο προφανής εκδήλωση αυτού του πισωγυρίσματος είναι η ανασφάλεια που ζούμε, που προσχηματικά παρουσιάζεται με τον επαίσχυντο ευφημισμό «ευέλικτη» εργασία.
Όλοι οι εργάτες του κόσμου, εργάτες από χώρες της Λατινικής Αμερικής στις maquila (ζώνη ελεύθερων συναλλαγών) ή οι Αφρικανοί εργάτες σε ένα συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών, απόφοιτοι κολεγίων με πτυχία και διδακτορικά πλοιάρχου ή ημιαναλφάβητο οικιακό προσωπικό, σήμερα όλοι περνούν τη δοκιμασία της εργασιακής ανασφάλειας («ευελιξία», να χρησιμοποιείτε το μοντέρνο όρο).
Αυξάνονται ασταμάτητα οι κουρελιασμένες συμβάσεις (συμβάσεις για περιορισμένο χρονικό διάστημα, χωρίς παροχές ή νομική προστασία, με απεριόριστη αυθαιρεσία των εργοδοτών), αυξάνεται η προσωρινή απασχόληση, η εργοδοτική ασυδοσία, οι απολύσεις, αυξάνονται τα ατυχήματα στους χώρους εργασίας, είναι μερικές από τις πλέον ορατές συνέπειες της ήττας στο παγκόσμιο πεδίο.
Το φάντασμα της ανεργίας αφθονεί συνεχώς, το σύνθημα σήμερα, εκτός από τους αγώνες των εργαζομένων και των αγροτών των προηγούμενων δεκαετιών, είναι «η εξασφάλιση της δουλειάς.» Στον βαθμό που έχουμε έρθει πίσω, να έχουμε μια δουλειά, ακόμα και σε αυτές τις άθλιες συνθήκες, θεωρείται και κέρδος. Και φυσικά, με την αβεβαιότητα, με τις ατέλειωτες στρατιές ανέργων να περιμένουν ψίχουλα, να είναι πρόθυμοι να δεχτούν ό, τι προσφέρει ο εργοδότης. Έτσι, δεν το βλέπω πουθενά ότι «η εργασία μας ελευθερώνει».
Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών 1.300 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα (950 στην Ασία, 220 στην Αφρική και 110 στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική), υπάρχουν 1.000 εκατομμύρια αναλφάβητοι 1.200 εκατομμύρια ζουν χωρίς καθαρό νερό. Στην κοινωνία της πληροφορίας, το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού είναι όχι λιγότερο από μια ώρα περπάτημα από το πλησιέστερο τηλέφωνο. Υπάρχουν περίπου 200 εκατομμύρια άνεργοι και οκτώ στους δέκα εργαζόμενους δεν προστατεύονται επαρκώς και ικανοποιητικά.
Σκλαβιά! Στον 21ο αιώνα η εκμετάλλευση παιδιών και ο “σεξουαλικός τουρισμός” εξακολουθούν να είναι συχνά φαινόμενα. Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι έχει γίνει κεκτημένο του παρελθόντος. Η κατάσταση των εργαζόμενων γυναικών είναι χειρότερη: εκτός από την εκμετάλλευση που υπόκεινται, έχουν να αντιμετωπίσουν κάθε περαιτέρω ταλαιπωρία εξαιτίας του φύλου τους, πάντα ευάλωτες στη σεξουαλική παρενόχληση, του μεγαλύτερου φόρτου εργασίας (υπερωρίες και όχι στο φυσικό περιβάλλον εργασίας), αιώνια υποτιμημένες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, αποκάλυψε επίσης ότι τα περιουσιακά στοιχεία των 358 ατόμων καθένα από των οποίων το ενεργητικό υπερβαίνει το ένα δις δολάρια που μπορούν να χωρέσουν σε ένα boeing 747 - υπερβαίνει τα συνδυασμένα ΑΕΠ των χωρών, στις οποίες ζει το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού. Έτσι, σε αυτό το αξιολύπητο πλαίσιο, αναδείχθηκε ως η πιο αποτελεσματική διέξοδος για κάποιον είναι είτε να γίνει ένας επαγγελματίας αθλητής, είτε έμπορος ναρκωτικών. Το να είσαι μαφιόζος δεν είναι και τόσο κακό, πληρώνεσαι καλά και δε δουλεύεις...
Με λίγα λόγια: σε συνθήκες υπό τις οποίες το μεγάλο κεφάλαιο έχει ξεκινήσει τη νέα χιλιετία με μια νίκη σε παγκόσμια κλίμακα, που το κάνει να νιώθει ανίκητο, η εργασία, σε κάθε περίπτωση, μάλλον θα μετατρέψει τους ανθρώπους σε πιθήκους, θα μας κάνει περισσότερο ζώα. Και πλέον ως διέξοδος απείρως πιο ελκυστική για κάθε εργαζόμενο η επιχείρηση των ναρκωτικών.
Αλλά η ιστορία δεν έχει τελειώσει!
Αυτές οι τελευταίες δεκαετίες ήταν ένα πισωγύρισμα για τους εργαζόμενους, αυτό είναι προφανές. Αλλά ο αγώνας συνεχίζεται. Κανείς δεν είπε ότι ο αγώνας ήταν εύκολος ή θα είναι εύκολος. Αν κοιτάξουμε την ιστορία, είναι σαφές ότι μόνο με θυσίες θα δούμε την τεράστια αλλαγή στα πράγματα. Και χωρίς αμφιβολία, σήμερα φαίνεται ότι πλησιάζουμε προς τον πίθηκο, εξαιτίας των αντιξοοτήτων που βιώνουμε. Όμως από μας, από τον αγώνα μας εξαρτάται η κάλυψη του χαμένου εδάφους για να προοδεύσουμε περισσότερο ως εργαζόμενοι και ως είδος. Θυμηθείτε τα λόγια του Νερούντα: «μπορεί να μας κόψουν όλα τα λουλούδια, αλλά δεν θα σταματήσουν την άνοιξη.»
...........
Στην ίδια λογική είπε ο Χέγκελ: «Η δουλειά είναι η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.» Χάρη στην εργασία οι άνθρωποι έπαψαν να είναι μαϊμούδες, εκπολιτίζονται, αφήνουν πίσω τον κόσμο των ζώων και δημιουργούν ένα χώρο συμβολικό: ξεπερνούν το ένστικτο που αντικαθίσταται από τον πολιτισμό.
Η ιστορία του ανθρώπου, με λίγα λόγια, είναι η ιστορία για το πώς οργανώθηκε η δημιουργική εκδήλωσή του, η εργασία, καθώς και το πόσο σημαντική για τον καθορισμό της πολιτισμικής πορείας του είναι αυτή. Δεδομένου ότι το είδος μας μπορεί να παράγει περισσότερα από ό, τι χρειάζεται για να επιβιώσει, άρχισαν τα προβλήματα. Ο ισχυρότερος; Ο πιο έξυπνος; Ο πιο ξεδιάντροπος; Δεν έχει σημασία. Κάποιος ιδιοποιήθηκε το πλεόνασμα αυτό και έτσι αναδείχθηκαν για πρώτη φορά οι κοινωνικές ταξικές διαφορές. Και έτσι βρισκόμαστε εδώ και αρκετές χιλιετίες, σπασμωδικά, ανάμεσα στους αγώνες μέχρι θανάτου μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων, ανάμεσα στον πόλεμο και τη βία («η βία είναι η μαμή της ιστορίας», είπε ο Μαρξ).
Αυτοί που παρέμειναν ως ιδιοκτήτες σε αυτή την ταξική πάλη είναι οι αφέντες, η ιερατική κάστα, οι φεουδάρχες, ή πιο πρόσφατα η βιομηχανική αστική τάξη, οι μέτοχοι, οι τραπεζίτες και οι βιομήχανοι. Δεν μοιράζονται ούτε ένα εκατοστό των προνομίων τους. Από την άλλη πλευρά, η μεγάλη πλειοψηφία που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, οι πραγματικοί παραγωγοί του κοινωνικού πλούτου, οι πραγματικοί εργαζόμενοι, οι δούλοι, οι φτωχοί αγρότες, οι εργάτες των εργοστασίων, οι εργαζόμενοι της κάθε κλάδου (συμπεριλαμβανομένων των πνευματικών εργαζομένων), κλπ. Αυτοί καρπώνονται ελάχιστα οφέλη και απολαμβάνουν κατά το πέρασμα των αιώνων πενιχρές βελτιώσεις στη ζωή τους που επιτυγχάνονται μόνο μέσα από έναν ακούραστο αγώνα εναντίον των καταπιεστών τους. Αυτή είναι η δυναμική της κοινωνικής ζωής.
Εάν η εργασία είναι η ουσία της ύπαρξής μας, όπως έχουν τα πράγματα, τουλάχιστον μπορεί να πει κανείς είναι ότι είναι ευχάριστη για την τεράστια πλειοψηφία των εργαζομένων. Η εργασία όμως συνεχίζεται και ο πλούτος που παράγεται αξιοποιείται από κάποιον, που είναι αποξενωμένος από την παραγωγική διαδικασία, είναι επιβάρυνση για τους πολλούς, είναι παράσιτο του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου.
Αυτή είναι η ιστορία των εργαζομένων μέσα από αυτές τις 12 χιλιάδες χρόνια, από τότε που ξεκίνησε το νήμα της ιστορίας: αυτοί που πραγματικά παράγουν, αυτοί που είναι οι δημιουργοί του πλούτου της κοινωνίας είναι αυτοί που αποκλείονται από την αξιοποίησή του. Φαίνεται απίστευτο ότι μια μικρή μειοψηφία είναι εκείνοι που καρπώνονται τα προϊόντα της εργασίας των τεράστιων πλειοψηφιών, αλλά αυτή είναι η ιστορία μας μέχρι τώρα.
Μέχρι στιγμής φαίνεται να υπάρχει αρκετή σιγουριά από τους εκμεταλλευτές για τη ρήση «η εργασία σε κάνει ελεύθερο», που οι διεστραμμένοι ναζί εγκατέστησαν στην είσοδο του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς, όπου χιλιάδες Εβραίοι και όχι μόνο αναγκάστηκαν να εργάζονται ως σκλάβοι μέχρι την εκτέλεσή τους. Σε αυτές τις συνθήκες της ταξικής κοινωνίας, αυτό που μας ελευθερώνει είναι η εργασία;
Ο σύγχρονος κόσμος βασίζεται στην καπιταλιστική βιομηχανία για πάνω από δύο αιώνες, έχουν επιτευχθεί σημαντικές βελτιώσεις στο βιοτικό επίπεδο. Η επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση και η πρακτική πρόοδός που έχει συσταθεί δεν αφήνουν καμία αμφιβολία. Ενώ είναι αλήθεια ότι στην αυγή της σύγχρονης βιομηχανίας οι συνθήκες εργασίας ήταν τρομερές, είναι εξίσου αλήθεια ότι ο καπιταλισμός, επίσης, αντιμετώπισε από νωρίς μια μάζα εργαζομένων που οργανώθηκαν για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους και να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές περιβάλλον, τόσο όσο αφορά τις συνθήκες εργασίας, όσο και την καθημερινή ζωή. Οι εργαζόμενοι απασχολούνται σαν σκλάβοι, αλλά δεν υπάρχουν μαστίγια.
Μέχρι τα μέσα του δεκάτου ενάτου αιώνα εξασφάλισε τη σύσταση συνδικάτων, επιτυγχάνοντας μια σειρά από κατακτήσεις που σήμερα, εδώ και δεκαετίες, είναι η κληρονομιά της εξέλιξης του πολιτισμού όλων των λαών. Το οκτάωρο, ο κατώτατος μισθός, άδειες μετ 'αποδοχών, η σύνταξη, η ασφάλιση υγείας, η ασφάλιση ανεργίας, το δικαίωμα της απεργίας.
Τόσο μεγάλο μέρος έτσι ώστε από το 1948 - και όχι από μια εμπρηστική ομιλία της Κομμουνιστικής Διεθνούς ή από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, που στη Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρεται «Ο καθένας έχει το δικαίωμα στην εργασία, στην ελεύθερη επιλογή εργασίας, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να προστατεύεται από την ανεργία. Κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα δίκαιης και ικανοποιητικής αμοιβής, που να εξασφαλίζει σε αυτόν συνθήκες ζωής άξιες στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ο καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση και την αναψυχή, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές.» Δηλαδή, τα εργασιακά δικαιώματα κατοχυρώνονται πλήρως και ενυπάρχουν στην κοινωνική ζωή.
Τα αιωνόβια δικαιώματα αυτά μπορούν να ληφθούν ως σημεία καμπής στην ανθρώπινη πρόοδο, όπως καμία από τις εφευρέσεις του σύγχρονου κόσμου: το αεροπλάνο, την τηλεόραση ή τον υπολογιστή. Με τον τρόπο που αυτές οι κοινωνικές εξελίξεις δεν ήταν μόνο κληρονομιά του υπαρκτού σοσιαλισμού αλλά επιβλήθηκαν ως βελτιώσεις σε όλη την ανθρωπότητα. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν τα τελευταία χρόνια. Άλλαξαν πάρα πολύ δραστικά. Και άλλαξε υπέρ της μικρής μειοψηφίας που κυβερνά τον κόσμο πληγώνοντας το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του κόσμου, το ευρύ φάσμα των εργαζομένων.
Με την πτώση του σοβιετικού μπλοκ στα τέλη του εικοστού αιώνα, το μεγάλο κεφάλαιο ήταν θριαμβευτής. Πραγματικά δεν ήταν το τέλος της ιστορίας και το τέλος των ιδεολογιών: οι δυνάμεις του κεφαλαίου έχουν κυριαρχήσει έναντι των εργαζομένων. Κέρδισαν, και από αυτή τη νίκη άρχισαν να θεσπίζουν νέους κανόνες. Κανόνες που σημαίνουν ένα τεράστιο πλήγμα στην κοινωνική πρόοδο που αναφέραμε.
Οι νικητές των ιστορικών και των διαρθρωτικών ταξικών αγώνων δεν έχουν εξαφανιστεί, αλλά δεν είναι της μόδας να μιλάμε γι 'αυτούς, όπως λένε, παρ’όλο που απαιτείται σήμερα περισσότερο από ποτέ να αναδείξουμε τις προϋποθέσεις, οι οποίες αναφέρονται στην αύξηση της εκμετάλλευσης, στην απώλεια των παγκόσμιων εργασιακών κατακτήσεων. Με άλλα λόγια, στα τέλη του εικοστού και τις αρχές του εικοστού πρώτου ήταν σαν να ζούμε στο δέκατο ένατο. Η πιο προφανής εκδήλωση αυτού του πισωγυρίσματος είναι η ανασφάλεια που ζούμε, που προσχηματικά παρουσιάζεται με τον επαίσχυντο ευφημισμό «ευέλικτη» εργασία.
Όλοι οι εργάτες του κόσμου, εργάτες από χώρες της Λατινικής Αμερικής στις maquila (ζώνη ελεύθερων συναλλαγών) ή οι Αφρικανοί εργάτες σε ένα συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών, απόφοιτοι κολεγίων με πτυχία και διδακτορικά πλοιάρχου ή ημιαναλφάβητο οικιακό προσωπικό, σήμερα όλοι περνούν τη δοκιμασία της εργασιακής ανασφάλειας («ευελιξία», να χρησιμοποιείτε το μοντέρνο όρο).
Αυξάνονται ασταμάτητα οι κουρελιασμένες συμβάσεις (συμβάσεις για περιορισμένο χρονικό διάστημα, χωρίς παροχές ή νομική προστασία, με απεριόριστη αυθαιρεσία των εργοδοτών), αυξάνεται η προσωρινή απασχόληση, η εργοδοτική ασυδοσία, οι απολύσεις, αυξάνονται τα ατυχήματα στους χώρους εργασίας, είναι μερικές από τις πλέον ορατές συνέπειες της ήττας στο παγκόσμιο πεδίο.
Το φάντασμα της ανεργίας αφθονεί συνεχώς, το σύνθημα σήμερα, εκτός από τους αγώνες των εργαζομένων και των αγροτών των προηγούμενων δεκαετιών, είναι «η εξασφάλιση της δουλειάς.» Στον βαθμό που έχουμε έρθει πίσω, να έχουμε μια δουλειά, ακόμα και σε αυτές τις άθλιες συνθήκες, θεωρείται και κέρδος. Και φυσικά, με την αβεβαιότητα, με τις ατέλειωτες στρατιές ανέργων να περιμένουν ψίχουλα, να είναι πρόθυμοι να δεχτούν ό, τι προσφέρει ο εργοδότης. Έτσι, δεν το βλέπω πουθενά ότι «η εργασία μας ελευθερώνει».
Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών 1.300 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα (950 στην Ασία, 220 στην Αφρική και 110 στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική), υπάρχουν 1.000 εκατομμύρια αναλφάβητοι 1.200 εκατομμύρια ζουν χωρίς καθαρό νερό. Στην κοινωνία της πληροφορίας, το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού είναι όχι λιγότερο από μια ώρα περπάτημα από το πλησιέστερο τηλέφωνο. Υπάρχουν περίπου 200 εκατομμύρια άνεργοι και οκτώ στους δέκα εργαζόμενους δεν προστατεύονται επαρκώς και ικανοποιητικά.
Σκλαβιά! Στον 21ο αιώνα η εκμετάλλευση παιδιών και ο “σεξουαλικός τουρισμός” εξακολουθούν να είναι συχνά φαινόμενα. Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι έχει γίνει κεκτημένο του παρελθόντος. Η κατάσταση των εργαζόμενων γυναικών είναι χειρότερη: εκτός από την εκμετάλλευση που υπόκεινται, έχουν να αντιμετωπίσουν κάθε περαιτέρω ταλαιπωρία εξαιτίας του φύλου τους, πάντα ευάλωτες στη σεξουαλική παρενόχληση, του μεγαλύτερου φόρτου εργασίας (υπερωρίες και όχι στο φυσικό περιβάλλον εργασίας), αιώνια υποτιμημένες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, αποκάλυψε επίσης ότι τα περιουσιακά στοιχεία των 358 ατόμων καθένα από των οποίων το ενεργητικό υπερβαίνει το ένα δις δολάρια που μπορούν να χωρέσουν σε ένα boeing 747 - υπερβαίνει τα συνδυασμένα ΑΕΠ των χωρών, στις οποίες ζει το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού. Έτσι, σε αυτό το αξιολύπητο πλαίσιο, αναδείχθηκε ως η πιο αποτελεσματική διέξοδος για κάποιον είναι είτε να γίνει ένας επαγγελματίας αθλητής, είτε έμπορος ναρκωτικών. Το να είσαι μαφιόζος δεν είναι και τόσο κακό, πληρώνεσαι καλά και δε δουλεύεις...
Με λίγα λόγια: σε συνθήκες υπό τις οποίες το μεγάλο κεφάλαιο έχει ξεκινήσει τη νέα χιλιετία με μια νίκη σε παγκόσμια κλίμακα, που το κάνει να νιώθει ανίκητο, η εργασία, σε κάθε περίπτωση, μάλλον θα μετατρέψει τους ανθρώπους σε πιθήκους, θα μας κάνει περισσότερο ζώα. Και πλέον ως διέξοδος απείρως πιο ελκυστική για κάθε εργαζόμενο η επιχείρηση των ναρκωτικών.
Αλλά η ιστορία δεν έχει τελειώσει!
Αυτές οι τελευταίες δεκαετίες ήταν ένα πισωγύρισμα για τους εργαζόμενους, αυτό είναι προφανές. Αλλά ο αγώνας συνεχίζεται. Κανείς δεν είπε ότι ο αγώνας ήταν εύκολος ή θα είναι εύκολος. Αν κοιτάξουμε την ιστορία, είναι σαφές ότι μόνο με θυσίες θα δούμε την τεράστια αλλαγή στα πράγματα. Και χωρίς αμφιβολία, σήμερα φαίνεται ότι πλησιάζουμε προς τον πίθηκο, εξαιτίας των αντιξοοτήτων που βιώνουμε. Όμως από μας, από τον αγώνα μας εξαρτάται η κάλυψη του χαμένου εδάφους για να προοδεύσουμε περισσότερο ως εργαζόμενοι και ως είδος. Θυμηθείτε τα λόγια του Νερούντα: «μπορεί να μας κόψουν όλα τα λουλούδια, αλλά δεν θα σταματήσουν την άνοιξη.»
...........
1 σχόλιο:
Awesome!
Δημοσίευση σχολίου